Meme Kanserinde Radyoterapi | Meme Kanseri ve Hastalıkları Genel Cerrahi Uzmanı Doç.Dr.Sina Ferahman

Meme Kanserinde Radyoterapi

Radyoterapi: Ameliyat Sonrası Güvence

Radyoterapi, yüksek enerjili ışınlarla kanser hücrelerini hedef alarak yok etmeyi amaçlayan lokal bir tedavi yöntemidir. Meme kanseri tedavisinde sıklıkla cerrahi sonrası kullanılır ve bölgesel nüks riskini önemli ölçüde azaltır.

Özellikle meme koruyucu cerrahi yapılan hastalarda, radyoterapi tedavinin ayrılmaz bir parçasıdır. Ayrıca tümör boyutu büyükse veya lenf nodu tutulumu varsa mastektomi sonrası da uygulanabilir.

Bu sayfada radyoterapinin ne zaman ve nasıl uygulandığı, ne tür cihazların kullanıldığı, yan etkileri ve hastaların dikkat etmesi gereken noktalar detaylı olarak anlatılacaktır.

1. Radyoterapi Hangi Durumlarda Gereklidir?

Radyoterapi, meme kanseri tedavisinde genellikle cerrahi sonrası nüks riskini azaltmak amacıyla uygulanır.

Başlıca endikasyonlar:

Meme koruyucu cerrahi sonrası (lumpektomi)
Lenf nodu pozitifliği varsa
Tümör çapı 5 cm’den büyükse
Göğüs duvarına invazyon veya cilt tutulumu varsa
Mastektomi sonrası nüks riski yüksek olan olgular

Radyoterapi kararı multidisipliner ekip tarafından hastanın patoloji raporuna göre belirlenir.

2. Radyoterapi Türleri ve Kullanılan Teknolojiler

Günümüzde meme kanserinde kullanılan radyoterapi teknolojileri oldukça gelişmiştir. Amaç, maksimum etkinlik sağlarken sağlıklı dokulara zarar vermemektir.

En yaygın kullanılan yöntemler:

IMRT (Yoğunluk Ayarlı Radyoterapi): Işın dozu hedefe göre ayarlanır
3D Konformal Radyoterapi: Anatomik yapıya özel doz planlaması yapılır
Hipofraksiyone tedavi: Daha kısa sürede, daha yüksek doz uygulanır
İntraoperatif Radyoterapi: Cerrahi sırasında tek doz uygulanabilir

Hangi teknolojinin kullanılacağına radyasyon onkoloğu karar verir.

3. Radyoterapi Süreci Nasıl Planlanır ve Uygulanır?

Tedavi öncesinde hasta detaylı şekilde değerlendirilir ve bilgisayarlı tomografi ile planlama yapılır. Ardından tedavi cihazına özel maske veya pozisyonlama sistemleri ile uygulama başlar.

Uygulama süreci:

Genellikle 5 hafta boyunca haftada 5 gün
Her seans ortalama 10–15 dakika sürer
Uygulama sırasında ağrı veya sıcaklık hissedilmez

Radyoterapiye başlamadan önce doktorunuz size tüm süreci ayrıntılı olarak anlatacaktır. Uygulama sırasında yalnız kalırsınız ama cihaz dışından takip edilirsiniz.

4. Meme, Göğüs Duvarı ve Aksiller Alanlara Uygulama

Radyoterapi genellikle tüm memeye ya da mastektomi sonrası göğüs duvarına uygulanır. Bazı durumlarda lenf bezlerinin bulunduğu koltuk altı (aksilla) ve supraklavikular alanlar da dahil edilir.

Hedeflenen alanlar:

Meme dokusu veya göğüs duvarı
Kol altı lenf nodu bölgesi (aksilla)
Supraklavikular bölge (köprücük kemiği üstü)

Alan genişliği, hastanın lenf nodu tutulumu ve tümörün yayılımına göre belirlenir. Planlama sırasında kalp ve akciğer gibi hassas organlar korunmaya çalışılır.

5. Radyoterapinin Yan Etkileri ve Bakım Önerileri

Radyoterapi uygulandığı alanda bazı geçici yan etkiler oluşturabilir. Bu etkiler genellikle tedavi bitiminden sonraki birkaç hafta içinde geriler.

En sık görülen yan etkiler:

Ciltte kızarıklık, yanık benzeri hissiyat
Yorgunluk ve halsizlik
Kol hareketlerinde kısıtlılık (özellikle aksilla radyoterapisinde)
Geç dönemde nadiren lenfödem (kol şişliği)

Bakım önerileri:

Cilt bölgesine parfümsüz, nemlendirici kremler sürmek
Güneş ışığından korunmak
Dar kıyafetlerden kaçınmak
Bol sıvı tüketmek ve iyi beslenmek

6. Radyoterapi Sonrası Takip ve Kontroller

Radyoterapi tamamlandıktan sonra iyileşme süreci başlar. İlk birkaç hafta içinde cilt toparlar, halsizlik azalır. Ancak izlem süreci önemlidir.

Takip planı:

İlk kontrol genellikle 4–6 hafta sonra yapılır
Cilt durumu, lenfödem ve kas-iskelet şikayetleri değerlendirilir
Daha sonra meme cerrahı ve onkolog ile ortak takip planlanır

Uzun vadede nüks riski, mamografi ile takip edilir. Koltuk altı bölgesinde gelişebilecek lenfödem açısından erken farkındalık önemlidir.

7. Radyoterapi Süresince ve Sonrasında Yaşam

Radyoterapi sırasında günlük yaşam çoğu zaman devam edebilir. Ancak tedavi sürecini kolaylaştırmak için bazı öneriler faydalı olabilir.

Günlük yaşam için öneriler:

Mümkünse tedavi günlerinde dinlenmeye zaman ayırın
Bol su tüketin ve hafif yürüyüşler yapın
Cildinizi tahriş etmeyin; traş, kese, sabun vb. uygulamalardan kaçının
Doktorunuzun önerdiği bölgesel kremleri düzenli kullanın

Radyoterapi, yaşam kalitesini ve hastalıksız sağ kalımı artıran bir tedavidir. Uygun planlama ve destekle çoğu hasta bu süreci başarılı şekilde atlatmaktadır.

Sıkça Sorulan Sorular

Radyoterapi ağrılı bir işlem midir?

Hayır. Uygulama sırasında ağrı, acı veya sıcaklık hissedilmez. Seanslar genellikle sessiz ve kısa sürer.

Her meme kanseri hastası radyoterapi alır mı?

Hayır. Mastektomi yapılan bazı düşük riskli hastalarda gerek olmayabilir. Karar tümör özelliklerine göre verilir.

Radyoterapi göğüs protezi olan hastalara uygulanabilir mi?

Evet, uygulanabilir. Ancak protezin tipine göre özel planlama yapılabilir. Radyasyon onkoloğu bu konuda bilgilendirme yapar.

Radyoterapi alan hastalar banyo yapabilir mi?

Genellikle önerilmez. Özellikle ışın alan bölgeye su ve sabun değdirilmemesi tavsiye edilir. Doktorunuzun onayıyla başlanmalıdır.

Radyoterapi bağışıklığı düşürür mü?

Sistemik bir etkisi yoktur. Sadece ışınlanan bölgede hücre hasarı oluşturur. Bağışıklık sistemini doğrudan baskılamaz.