Meme Kanserinde Kemoterapi | Meme Kanseri ve Hastalıkları Genel Cerrahi Uzmanı Doç.Dr.Sina Ferahman

Meme Kanserinde Kemoterapi

Kemoterapinin Meme Kanserindeki Yeri

Kemoterapi, meme kanseri hücrelerini öldürmek veya büyümelerini durdurmak amacıyla uygulanan sistemik bir tedavidir. Tüm vücuda etki ettiği için, hem memedeki hem de vücudun başka bölgelerine yayılma riski olan kanser hücrelerine karşı etkilidir.

Meme kanserinde kemoterapi, bazı hastalarda ameliyat öncesi (neoadjuvan), bazı hastalarda ise ameliyat sonrası (adjuvan) uygulanır. Ayrıca metastatik (ileri evre) meme kanserinde de kemoterapi sık kullanılır.

Bu sayfada kemoterapinin uygulanma nedenleri, çeşitleri, tedavi süreci, yan etkileri ve hastaların bu süreci daha iyi yönetmeleri için bilgilendirici içerikler bulacaksınız.

1. Ne Zaman Kemoterapi Uygulanır?

Kemoterapi, meme kanseri hastalarına her zaman uygulanmaz. Tümörün tipi, evresi, biyolojik özellikleri ve hastanın yaşı gibi faktörlere göre karar verilir.

En sık uygulandığı durumlar:

Yüksek dereceli tümörler
Lenf nodu tutulumu olanlar
Hormona duyarsız (triple negatif) tümörler
HER2 pozitif olup hedefe yönelik tedavi ile birlikte planlanan hastalar
Genç yaşta tanı alanlar

Ayrıca bazı hastalarda tümörü küçültmek amacıyla kemoterapi, cerrahiden önce verilebilir (neoadjuvan); bazılarında ise nüks riskini azaltmak için ameliyat sonrası (adjuvan) olarak planlanır.

2. Neoadjuvan ve Adjuvan Kemoterapi Nedir?

Neoadjuvan kemoterapi: Ameliyat öncesi uygulanan kemoterapidir. Tümör boyutunu küçülterek memeyi koruma şansını artırır ve koltuk altı cerrahisinin kapsamını azaltabilir.

Adjuvan kemoterapi: Ameliyattan sonra verilir. Amaç, kalan mikroskobik kanser hücrelerini yok ederek nüks riskini azaltmaktır.

İkisi arasında tercih yapılırken:

Tümör boyutu
Lenf nodu durumu
Hormonal durum (ER/PR)
HER2 pozitifliği
Genetik test sonuçları

gibi faktörler dikkate alınır.

3. Meme Kanserinde Hangi Kemoterapi İlaçları Kullanılır?

Meme kanseri tedavisinde farklı kemoterapi ilaçları ve kombinasyonları kullanılır. Bunlar genellikle damar yoluyla uygulanır.

En sık kullanılan ilaç grupları:

Antrasiklinler: Doxorubicin (Adriamisin), Epirubicin
Taksoidler: Paclitaxel, Docetaxel
Alkilleyici ajanlar: Cyclophosphamide
Antimetabolitler: 5-Fluorourasil

Bu ilaçlar genellikle belirli kürler (örneğin 4+4 kür) halinde, haftalık veya 3 haftalık döngülerle uygulanır. Tedavi planı hastanın özelliklerine göre bireyselleştirilir.

4. Kemoterapi Nasıl Uygulanır?

Kemoterapi genellikle damar yoluyla, hastanede ya da gün tedavi ünitesinde uygulanır. Uygulama süresi kullanılan ilaca göre 30 dakikadan 3–4 saate kadar değişebilir.

Uzun süreli tedavi planlanan hastalarda, damar yolunun korunması için port kateter (venöz port) yerleştirilebilir.

Uygulama adımları:

Öncesinde kan değerleri kontrol edilir
Gerekirse destek ilaçlar (bulantı önleyici vb.) verilir
İlaçlar belirli sırayla ve sürede infüze edilir
İşlem sonrası hasta bir süre gözlem altında tutulur

Tedavi aralıkları çoğunlukla 21 gündür. Bu süreçte hasta beslenme, enfeksiyon riski ve günlük yaşam konusunda bilgilendirilmelidir.

5. Kemoterapinin Yan Etkileri ve Yönetimi

Kemoterapi sağlıklı hücreleri de etkileyebildiği için bazı yan etkiler oluşabilir. Bu etkiler kişiden kişiye farklılık gösterir. Tüm yan etkiler geçicidir ve çoğu uygun yaklaşımla yönetilebilir.

Yaygın yan etkiler:

Bulantı, kusma
Saç dökülmesi (geçici)
Yorgunluk, halsizlik
Ağız yaraları
Bağışıklık düşüklüğü, enfeksiyon riski
Adet düzensizlikleri, geçici menopoz

Bu yan etkileri azaltmak için:

Bulantı önleyici ilaçlar (antiemetikler)
Beyaz kan hücrelerini artıran destek iğneler
Beslenme desteği ve ağız hijyeni önerileri
Gerekirse geçici kemoterapi ertelemesi veya doz ayarı

Tedavi süresince hastanın düzenli olarak izlenmesi, yan etkilerin erken fark edilip yönetilmesini sağlar.

6. Tedaviye Hazırlık ve Sürece Uyum

Kemoterapi öncesinde fiziksel ve psikolojik hazırlık süreci önemlidir. Uygun planlama ve bilgilendirme, hastanın tedaviye uyumunu artırır.

Hazırlık sürecinde öneriler:

İyi bir dinlenme ve uyku düzeni oluşturmak
Protein ağırlıklı ve dengeli beslenmek
Günlük hafif yürüyüşlerle kas gücünü korumak
Saç kesimi konusunda ön hazırlık yapmak
Port kateter gerekiyorsa önceden planlamak

Ayrıca tedavi süresince enfeksiyonlardan korunmak, bağışıklık sistemi baskılanacağı için büyük önem taşır.

Enfeksiyondan korunma için:

Kalabalık ortamlardan kaçınmak
El hijyenine dikkat etmek
Çiğ gıdalardan uzak durmak

7. Psikolojik Destek ve Yaşam Kalitesi

Kemoterapi süreci sadece fiziksel değil, duygusal olarak da zorluk yaratabilir. Bu nedenle psikolojik destek en az medikal tedavi kadar önemlidir.

Bu dönemde hastaların yaşayabileceği duygular:

Kaygı, korku ve moral bozukluğu
Görünüm değişikliğine bağlı özgüven kaybı
İzolasyon hissi

Yaşam kalitesini artırmak için:

Destek gruplarına katılım
Aile ve arkadaşlarla açık iletişim
Gerekirse psikolojik danışmanlık
Rutin günlük aktiviteleri sürdürme

Unutmayın, bu süreç geçicidir. Uygun destekle hem fiziksel hem duygusal iyilik hali korunabilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Kemoterapi sırasında işe devam edebilir miyim?

Bazı hastalar hafif işlerde çalışmaya devam edebilir. Ancak bağışıklık düşüklüğü, yorgunluk gibi nedenlerle ara vermek gerekebilir.

Saçlarım ne zaman dökülür ve geri çıkar mı?

Genellikle ilk 2 kürden sonra dökülme başlar. Tedavi tamamlandıktan sonra saçlar yeniden çıkar, çoğu zaman önceki haline benzer.

Kemoterapi sonrası hamilelik mümkün mü?

Evet. Ancak tedavi tamamlandıktan sonra 1–2 yıl beklenmesi önerilir. Onkolog ve kadın doğum uzmanı ile birlikte plan yapılmalıdır.

Kemoterapi her meme kanseri hastasına verilir mi?

Hayır. Düşük riskli ve hormon duyarlı tümörlerde yalnızca hormon tedavisi yeterli olabilir. Karar, risk analizine göre verilir.

Kemoterapi süresince aşı olabilir miyim?

Canlı aşılar önerilmez. Grip, COVID gibi inaktif aşılar ise kemoterapi kürleri arasında hekiminizle görüşerek yapılabilir.